Szkoła bez wykluczenia? Poznańska Komisja Oświaty chce realnych zmian
W poznańskich szkołach uczy się coraz bardziej zróżnicowana młodzież – nie tylko pod względem kulturowym, ale też społecznym i psychologicznym. O tym, jak wygląda codzienność uczennic i uczniów z grup narażonych na wykluczenie, debatowała niedawno Komisja Oświaty i Wychowania Rady Miasta Poznania. Głównym tematem problemy zgłaszane przez Rzeczniczkę Praw Uczniowskich oraz potrzeba wzmocnienia systemowego wsparcia w placówkach oświatowych.
Z danych przedstawionych przez Agatę Dawidowską, poznańską Rzeczniczkę Praw Uczniowskich, wynika, że w roku szkolnym 2024/2025 prowadziła ona ponad 300 spraw. Dotyczyły one m.in. presji rówieśniczej, wykluczania dzieci z życia klasowego, nieczytelnych zasad oceniania czy przypadków zmuszania do edukacji domowej. W swojej pracy rzeczniczka działa zarówno w trybie interwencji, jak i edukacji: prowadzi dyżury, spotkania z rodzicami, uczniami, dyrekcją szkół i przedstawicielami instytucji publicznych. Współpracuje m.in. z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i uczelniami.
Zdaniem przewodniczącego komisji Marka Sternalskiego, aktywność rzeczniczki pozwala lepiej zrozumieć skalę problemów w poznańskich szkołach i podejmować decyzje odpowiadające realnym potrzebom uczniów. Radna Marta Mazurek podkreśliła, że tylko wrażliwość i szybka reakcja na sytuacje kryzysowe budują zaufanie do instytucji edukacyjnych.
W kolejnym punkcie obrad komisja przyjęła stanowisko poświęcone sytuacji dzieci i młodzieży z grup, które szczególnie często spotykają się z wykluczeniem. Dokument przygotowany przez radną Zuzannę Bartel zwraca uwagę na trudności, z jakimi mierzą się m.in. uczniowie z doświadczeniem migracji, osoby z niepełnosprawnościami rozwojowymi (takimi jak spektrum autyzmu czy ADHD), młodzież z ubogich rodzin oraz osoby nieheteronormatywne.
Zidentyfikowane problemy to nie tylko dyskryminacja w klasie, ale także brak dostępu do adekwatnej pomocy psychologicznej, niezrozumienie ze strony dorosłych i brak możliwości wyrażenia siebie. W wielu przypadkach szkoła pozostaje jedynym miejscem, gdzie takie dzieci mogą szukać wsparcia, a to wsparcie bywa niewystarczające.
Komisja w przyjętym stanowisku zawarła zestaw rekomendacji, których celem jest wzmocnienie roli szkół jako miejsc bezpiecznych i wspierających dla wszystkich dzieci. Jedną z kluczowych propozycji jest wprowadzenie obowiązkowego przeszkolenia dla osób odpowiedzialnych za przyjmowanie zgłoszeń od uczniów tak, by były one przygotowane do pracy z dziećmi o różnorodnych doświadczeniach i potrzebach. Zwrócono również uwagę na konieczność jasnego informowania o tym, kto w danej szkole pełni funkcję osoby zaufania. Taka informacja powinna być stale dostępna w przestrzeni szkolnej.
Na wniosek Marty Mazurek dodano zapis o stworzeniu systemu wsparcia dla tych osób - tak, by mogły korzystać z materiałów, szkoleń i wskazówek niezbędnych w sytuacjach wymagających szybkiej reakcji.
W toku dyskusji pojawiły się głosy krytyczne wobec zapisu o społeczności LGBT+. Radny Przemysław Alexandrowicz proponował usunięcie odniesień do konkretnych grup, uzasadniając to potrzebą równego traktowania wszystkich bez wyjątku. Z kolei radna Zuzanna Bartel przekonywała, że widzialność grup marginalizowanych ma kluczowe znaczenie dla budowania ich poczucia bezpieczeństwa i godności. Powołała się przy tym na własne doświadczenie osoby nieheteronormatywnej oraz aktualną wiedzę psychologiczną dotyczącą rozwoju tożsamości.
Były radny Krzysztof Rosenkiewicz postulował ogólne sformułowanie zapisów, bez wskazywania konkretnych mniejszości. W jego ocenie nadrzędną wartością powinno być poszanowanie godności każdego człowieka. Jednak, jak podkreśliła Marta Mazurek, ujęcie konkretnych grup w stanowisku wynika z ich udokumentowanej podatności na wykluczenie i potrzebę objęcia ich szczególną troską.
Ostatecznie Komisja Oświaty i Wychowania przyjęła stanowisko w zaproponowanej formie. Tylko jeden z członków zagłosował przeciw. Radni zapowiedzieli, że prace nad poprawą dobrostanu dzieci i młodzieży w poznańskich szkołach będą kontynuowane w ścisłej współpracy z dyrektorami placówek, pedagogami, rodzicami i samymi uczniami.
